Trong bối cảnh thương mại quốc tế thay đổi liên tục, các doanh nghiệp thuỷ sản Việt cần xây dựng kế hoạch dự phòng nhằm tránh nguy cơ gián đoạn chuỗi cung ứng, xây dựng các kênh cung ứng bền vững.aa
Cơ hội tăng thị phần tại thị trường nước ngoài
Năm 2024, kim ngạch xuất khẩu thủy sản của Việt Nam đạt hơn 10 tỷ USD, tăng 12% so với năm 2023. Trong tháng 1/2025, tổng kim ngạch xuất khẩu thủy sản của Việt Nam đạt gần 775 triệu USD, tăng hơn 3% so với cùng kỳ năm 2024. Trong đó, Mỹ, Trung Quốc, EU vẫn là thị trường xuất khẩu chính của ngành hàng thuỷ sản Việt Nam.
Theo sắc lệnh ngày 4/2/2025, Tổng thống Mỹ áp dụng thuế nhập khẩu 10% đối với toàn bộ hàng hóa Trung Quốc. Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) nhận định, thương mại thủy sản toàn cầu đang phụ thuộc vào động thái và chính sách thuế quan của Mỹ. Thị trường Việt Nam cần 3 – 6 tháng để định hình rõ nét bức tranh trong bối cảnh mới này.
Việc Mỹ áp thuế bổ sung 10% đối với hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc có thế khiến giá cá rô phi của Trung Quốc tại thị trường Mỹ tăng lên, qua đó, có thể dẫn tới người tiêu dùng Mỹ giảm sử dụng cá rô phi Trung Quốc mà chuyển sang các loại cá thịt trắng khác, trong đó có cá tra Việt Nam. Vì vậy, việc Mỹ áp thuế bổ sung với hàng hóa Trung Quốc dự báo sẽ tạo nhiều cơ hội hơn cho cá tra trên thị trường này.
Trung Quốc hiện đang nằm trong 10 thị trường cung cấp thủy sản lớn nhất cho Mỹ. Thống kê của Cơ quan Nghề cá biển quốc gia Mỹ (NMFS) cho thấy, 11 tháng năm 2024, có 315 nghìn tấn thủy sản từ Trung Quốc nhập khẩu vào Mỹ, trị giá gần 1,4 tỷ USD.
Những năm gần đây, cá tra liên tục giành được thị phần so với cá rô phi tại thị trường Mỹ, với tỷ lệ ước đạt 60:40 trong năm 2024. Báo cáo của Viện Thủy sản Quốc gia Hoa Kỳ (NFI) dự đoán, cá tra có thể sẽ thay thế phần lớn thị phần cá rô phi trong năm 2025.
Năm 2024, Trung Quốc tăng mạnh nhập khẩu các mặt hàng thủy sản tươi/sống từ Việt Nam như cua, ngao, tôm hùm, ốc…, để phục vụ cho nhóm khách hàng cao cấp tại thị trường này. Nhu cầu tiêu thụ thủy sản cao cấp ở Trung Quốc được dự báo là tiếp tục tăng, trong khi nguồn cung cấp từ Mỹ bị sụt giảm, do đó, tạo cơ hội cho Việt Nam đẩy mạnh xuất khẩu thủy sản tươi/sống cao cấp sang Trung Quốc.
Tuy nhiên, cuộc chiến thuế quan giữa Mỹ với Trung Quốc, Canada… cũng đặt ra những thách thức không nhỏ cho thủy sản Việt Nam. Khi gặp khó tại thị trường Mỹ về thuế quan, các doanh nghiệp xuất khẩu cá rô phi Trung Quốc sẽ đẩy mạnh tiêu thụ nội địa, qua đó ảnh hưởng tới việc xuất khẩu cá tra Việt Nam sang Trung Quốc.
Cơ hội cho doanh nghiệp thủy sản Việt
Theo SSI Research nhận định, các doanh nghiệp trong ngành thủy sản năm 2025 có thể đạt mức tăng trưởng doanh thu từ 10 – 16%. Sản lượng tiêu thụ cá tra sang Mỹ sẽ ổn định, phần lớn do mức giá cạnh tranh hơn so với cá rô phi Trung Quốc.
Đầu tháng 2/2025, Mỹ đã quyết định áp thuế nhập khẩu 25% với hàng hóa Canada, Mexico (dự kiến sẽ áp dụng từ đầu tháng 3 tới) và áp thêm 10% cho hàng hóa Trung Quốc. Với việc Canada và Trung Quốc là các nhà xuất khẩu thủy sản hàng đầu sang thị trường Mỹ, việc áp thuế này sẽ có lợi cho thủy sản Việt Nam.
Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) cho hay, trong một vài tháng tới, các doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam và các nhà nhập khẩu Mỹ sẽ đẩy mạnh giao thương, giúp xuất khẩu sang Mỹ gia tăng. Với thị trường Trung Quốc, hoạt động xuất khẩu các mặt hàng thông dụng như tôm chân trắng, cá tra có thể chững lại, vì sẽ phải cạnh tranh với những sản phẩm thủy sản của thị trường nội địa khi thị phần tại Mỹ bị ảnh hưởng bởi thuế quan, nhưng dư địa cho sản phẩm cao cấp (tôm, cua…) vẫn rộng mở cho doanh nghiệp Việt. Tuy nhiên, áp lực cạnh tranh sẽ lớn hơn ở các thị trường khác như EU, ASEAN không chỉ với các đối thủ như Ấn Độ, Ecuador, mà cả với Trung Quốc, Canada – những nước vừa bị Mỹ áp đặt mức thuế nhập khẩu mới.
Bên cạnh đó, SSI Research đánh giá, việc cá rô phi Trung Quốc đối mặt với mức thuế quan của Mỹ cao hơn giúp cá tra Việt Nam có lợi thế khi nhập khẩu vào Mỹ. Sản lượng tiêu thụ cá tra Việt Nam năm 2025 sẽ tăng trưởng, do giá cả phù hợp trong bối cảnh thắt chặt chi tiêu của người tiêu dùng.
Đối với tôm, các loại thuế bổ sung từ Mỹ sẽ tác động đến sản lượng tiêu thụ, bởi giá bán bình quân của tôm Việt Nam hiện cao hơn 15 – 20% so với tôm Ấn Độ và Ecuador. Mặc dù vậy, SSI Research kỳ vọng, giá bán bình quân sẽ ổn định và duy trì được sức cạnh tranh.
Nhìn chung, ngành thủy sản được đánh giá có triển vọng tích cực trong năm 2025, sản lượng tiêu thụ sẽ gia tăng, được hỗ trợ bởi các đơn hàng xuất khẩu tạm thời từ các nhà bán buôn trước khi có mức thuế quan mới.
Mặc dù vậy, xuất khẩu tôm và cá tra sang Mỹ hiện chiếm gần 20% tổng xuất khẩu (theo SSI Research) và Việt Nam đang xuất siêu vào Mỹ, nên có nguy cơ sẽ bị áp thuế. Do đó, các doanh nghiệp cần tìm kiếm và mở rộng xuất khẩu sang các thị trường khác.
Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) khuyến nghị, trong bối cảnh thương mại quốc tế thay đổi liên tục, các doanh nghiệp cần xây dựng kế hoạch dự phòng nhằm tránh nguy cơ gián đoạn chuỗi cung ứng, xây dựng các kênh cung ứng bền vững và linh hoạt, bao gồm nguồn nguyên liệu trong nước và nhập khẩu nguyên liệu khi cần thiết để tránh tình trạng thiếu hụt.
Ngoài ra, các doanh nghiệp cần chủ động cập nhật và nắm bắt thông tin thị trường, điều chỉnh cơ cấu sản phẩm, thị trường linh hoạt trong bối cảnh mới, luôn đảm bảo chất lượng thủy sản xuất khẩu, tính minh bạch, khả năng truy xuất nguồn gốc hiệu quả để giữ uy tín và tăng thị phần tại các thị trường tiềm năng.
Theo DNHN
